„Milczący Strażnik” w Tuczępach kolejnym pomnikiem przyrody nieożywionej na mapie woj. świętokrzyskiego
1 października 2025 AdministratorStaraniami prof. UJK dr hab. M. Górskiej-Zabielskiej z naszego Instytutu i mgra Zbigniewa Walenciaka (oddanego i związanego z regionem pasjonata przyrody), rada gminy Tuczępy podjęła uchwałę nr XIX/146/2025 z dn. 25.08.2025, w sprawie ustanowienia pomnika przyrody nieożywionej.
Jest nim głaz narzutowy, leżący przy głównym skrzyżowaniu we wsi Tuczępy, pow. buski, o współrzędnych: 50°31’06.0″N, 20°59’37.7″E.
Walory poznawcze głazu narzutowego są następujące:
– jest eratykiem przewodnim – granitem Småland – mającym obszar alimentacyjny w pd.-wsch. Szwecji,
– krystalizacja magmy nastąpiła 1,75-1,5 mld lat (Gaal & Gorbatschev 1987) lub 1,85-1,66 mld lat (Lahtinen i in. 2008) temu; procesy magmowe miały miejsce podczas późnej fazy orogenezy svekofeńskiej oraz orogenezy gotyjskiej (dano-polskiej) w pd. Skandynawii. Należy je łączyć ze środkowymi (dwoma z pięciu) cyklami diastroficznymi, zakończonymi ww. orogenezami,
– głaz nosi dziś ślady współczesnych procesów morfogenetycznych w postaci: 1) eksfoliacji w części stropowej, 2) ubytków w morfologii ścian zewnętrznych genezy wietrzeniowej; w morfologii głazu narzutowego zapisało się także, dużo wcześniejsze, środowisko subglacjalne w postaci 3) wygładu lodowcowego (widocznego od strony pn.) i 4) zaokrąglenia krawędzi i naroży; głaz niestety doświadczył także niszczącej działalności antropogenicznej (widoczny na fotografii 5) duży ubytek po prawej stronie obiektu)
– wg informacji ustnej głaz został przytransportowany z oddalonej o 2 km Wierzbicy.
Więcej na temat nowego pomnika przyrody nieożywionej pod linkiem:
Fot. Pomnik przyrody nieożywionej „Milczący Strażnik” we wsi Tuczępy, pow. buski
fot. M. Górska-Zabielska, 23.05.2024
